Trải qua 50 năm xây dựng và phát triển, Học viện Cảnh sát nhân dân (CSND) đã trở thành một trong những cơ sở đào tạo đầu ngành và được công nhận là trường trọng điểm của lực lượng CAND, tiến tới trở thành cơ sở giáo dục đại học trọng điểm và chuẩn quốc gia vào năm 2020. Để đạt được mục tiêu đó, thời gian qua Học viện CSND không ngừng mở rộng, nâng cao cả về quy mô và chất lượng các loại hình đào tạo. Theo đó, việc đào tạo đại học theo hình thức vừa làm vừa học (VLVH) là một tất yếu khách quan. Đây là một mô hình phát triển đúng hướng, đã tiếp cận và hòa nhập với xu thế đổi mới giáo dục và đào tạo của xã hội hiện nay và của nhiều nước trên thế giới. Loại hình đào tạo này đã từng bước khẳng định được vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống giáo dục đại học, nhằm nâng cao trình độ, chuẩn hoá đội ngũ cán bộ. Chất lượng đào tạo đại học hình thức VLVH của Học viện CSND trong thời gian qua đã được khẳng định. Phần lớn số học viên sau khi tốt nghiệp đã phát huy và vận dụng tốt những kiến thức đã học trong nhà trường vào cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhiều đồng chí được đề bạt và giữ chức vụ quan trọng của Công an các địa phương, các đơn vị nghiệp vụ thuộc Bộ Công an.

Nhìn lại chặng đường 36 năm (1981-2017) triển khai chương trình đào tạo đại học theo hình thức VLVH, Học viện CSND đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, được thể hiện trên các nội dung sau:

- Về cơ bản mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo được xây dựng đã bám sát mục tiêu chung của chương trình giáo dục đại học và những mục tiêu cụ thể phù hợp với yêu cầu của Ngành và loại hình đào tạo. Bao quát được tất cả kiến thức về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ chuyên ngành, cả kiến thức cơ bản, kiến thức bổ trợ giúp cho học viên có được tầm hiểu biết sâu rộng và chuyên sâu hơn. Tuy nhiên, căn cứ vào đối tượng và tính đặc thù của loại hình đào tạo, Học viện đã nghiên cứu giảm bớt những nội dung không phù hợp, tập trung đi sâu vào xây dựng các môn học phù hợp hơn. Từ năm học 2014 - 2015 đến nay, Học viện đã Ban hành chương trình khung đối với các lớp theo hình thức VLVH với 06 chuyên ngành đào tạo: Quản lý hành chính về trật tự xã hội; Điều tra tội phạm; Điều tra hình sự; Điều tra trinh sát; Quản lý giáo dục & cải tạo phạm nhân; Cảnh sát vũ trang. Theo đó, thời gian đào tạo toàn khóa của hệ VLVH rút ngắn còn 4.5 năm; hệ liên thông VLVH 3 năm; hệ Điều tra viên 3 năm và Cấp bằng đại học thứ 2 là 2 năm. Về cơ bản, thời lượng đào tạo đã đảm bảo gần tương đương với chương trình đào tạo của hệ chính quy. Quá trình đào tạo, Học viện đã xác định và thực hiện tốt việc bố trí lịch trình kế hoạch học tập xen kẽ giữa thời gian học tập và thời gian công tác, đảm bảo cho học viên tiếp thu được kiến thức lý luận đồng thời đưa ra kiểm chứng áp dụng vào điều kiện thực tế trong quá trình công tác tại đơn vị một cách nhanh nhất. Đặc biệt, bắt đầu từ năm học 2009 - 2010, thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo trong ngành Công an, ngày 28/12/2009, Học viện CSND là đơn vị đầu tiên trong hệ thống các trường, Học viện của lực lượng CAND đã ban hành “Bảng chuẩn đầu ra của học viên hệ liên thông từ trung cấp lên đại học, đại học VLVH, đại học văn bằng 2 ” ban hành kèm theo Đề án 2457/ĐA-T32-QLĐT ngày 24/11/2009 của Giám đốc Học viện CSND. Bên cạnh việc hoàn thành chương trình bắt buộc của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công an, học viên hệ đào tạo VLVH phải đạt chuẩn các yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ, chuẩn về chính trị và chuẩn về các kỹ năng mềm như: tin hoc, bắn súng, lái xe, võ thuật. Đây có thể coi là một bước ngoặt trong quá trình xây dựng nội dung, chương trình đào tạo của Học viện CSND nói chung và đối với loại hình đào tạo VLVH nói riêng, giúp học viên trang bị đầy đủ những kỹ năng và kiến thức cần thiết, cơ bản nhất phục vụ cho quá trình công tác đáp ứng các điều kiện môi trường công tác thực tế trong tình hình hiện nay.

 Từ năm học 2017 - 2018, Học viện CSND bắt đầu thực hiện Quy chế đào tạo theo tín chỉ đối với các lớp theo hình thức VLVH thay thế cho việc đào tạo theo niên chế đối với các lớp trước đây.

- Tính đến thời điểm hiện nay, sau 36 năm thực hiện loại hình đào tạo này, đã có 6150 học viên được đào tạo tại Học viện CSND tốt nghiệp ra trường và 16.287 học viên tốt nghiệp ở các lớp mở liên kết với Công an các đơn vị, địa phương. Hiện nay có 4965 học viên đang theo học các lớp VLVH tại Học viện và 9196 học viên đang theo học các lớp VLVH mở liên kết tại Công an các đơn vị, địa phương. Tỉ lệ học viên của loại hình đào tạo này luôn duy trì với số lượng lớn và chiếm khoảng 50% tổng số học viên của Học viện.

Trong thời gian qua Học viện CSND đã phối hợp với Công an các đơn vị, địa phương tiến hành khảo sát, đánh giá chất lượng công tác đối với số học viên đã được đào tạo theo hình thức VLVH của Học viện CSND. Kết quả cụ thể như sau:

+ Số cán bộ phát huy năng lực công tác tốt: chiếm tỉ lệ 50%.

+ Số cán bộ phát huy năng lực công tác khá: chiếm tỉ lệ 40%.

+ Số cán bộ phát huy năng lực công tác trung bình: chiếm tỉ lệ 06%.

+ Số cán bộ phát huy năng lực công tác kém: chiếm tỉ lệ 04%.

Thực tế hiệu quả từ việc tổ chức hình thức học tập VLVH trong suốt 36 năm qua cho thấy, hình thức đào tạo này đã góp phần tích cực vào việc nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Đồng thời, cũng khẳng định việc tiếp tục duy trì và mở rộng quy mô của loại hình đào tạo này là một tất yếu khách quan, phù hợp với xu thế chung của các trường đại học hiện nay, đáp ứng kịp thời yêu cầu đào tạo cán bộ trong lực lượng CSND. Đối với các lớp mở liên kết với Công an các đơn vị, địa phương việc mở các lớp đào tạo theo hình thức này đã đạt được mục đích đưa lớp đến người học, lấy người học làm trung tâm, các đơn vị, địa phương đã tạo điều kiện cho nhiều cán bộ, chiến sĩ không có đủ điều kiện đi học tập trung tại trường được đào tạo ngay tại cơ sở để nâng cao trình độ và có điều kiện vận dụng ngay lý luận vào thực tiễn, đặc biệt là đội ngũ cán bộ ở các địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa. Mặt khác, đã giải quyết được khó khăn do quy mô đào tạo của Học viện có hạn, đồng thời giúp cho đội ngũ cán bộ giảng viên của Học viện có điều kiện thường xuyên được tiếp cận và cập nhật những kiến thức thực tế mới.

Đạt được những kết quả như trên, trước hết phải nói đến chủ trương chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Công an và các cơ quan chức năng thuộc lĩnh vực quản lý đào tạo. Bên cạnh đó, cũng cần ghi nhận quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức của Đảng ủy Ban Giám đốc Học viện, lòng nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm và sự cố gắng phấn đấu nỗ lực không ngừng, vượt qua mọi khó khăn của đội ngũ cán bộ, giảng viên của Học viện CSND để góp phần hoàn thiện hơn nữa mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo của loại hình đào tạo này. Đồng thời là sự cố gắng nỗ lực, hợp tác chặt chẽ của Công an các đơn vị, địa phương có lớp mở liên kết với Học viện và đội ngũ học viên các lớp học.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được, trong công tác đào tạo đại học hình thức VLVH vẫn còn một số hạn chế, cụ thể là:

- Đối với học viên: Trong quá trình học và rèn luyện còn không ít học viên ý thức rèn luyện chưa cao, có tư tưởng trung bình chủ nghĩa nên chưa thực sự cố gắng trong học tập, nghiên cứu và rèn luyện nên kết quả, chất lượng học tập chưa cao.

- Đối với giảng viên: Trong nhiều thời điểm do nhu cầu mở lớp nhiều, số lượng học viên tăng nhanh, trong khi tình hình biên chế có hạn, bên cạnh đó nhiều giảng viên phải tiếp tục tham gia học tập để nâng cao trình độ và hoàn thiện chức danh nên dẫn đến thiếu giảng viên.

- Hệ thống văn bản, tài liệu về công tác quản lý: Tại một số thời điểm, chưa được bổ sung, chỉnh lý kịp thời. Hoạt động phối hợp trao đổi thông tin trong công tác quản lý và xử lý vi phạm của học viên giữa Học viện và Công an địa phương chưa thường xuyên và liên tục, việc xử lý chưa thực sự kiên quyết do vậy vẫn còn xảy ra tình trạng học viên vi phạm quy chế, quy định về học tập, rèn luyện phải xử lý kỷ luật, thậm chí có trường hợp buộc thôi học.

Các tồn tại, hạn chế nêu trên được xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

Về mặt khách quan:

- Xuất phát từ thực tiễn nhu cầu đào tạo cán bộ có trình độ đại học của Công an các đơn vị, địa phương quá lớn (hầu như các đơn vị, địa phương có tỉ lệ cán bộ chưa được đào tạo ở bậc đại học đều chiếm tỉ lệ trên 50%), thực tiễn này đã tạo nhiều áp lực cho Bộ Công an, các trường CAND trong đó có Học viện CSND và Công an các đơn vị địa phương trong quá trình đáp ứng nhu cầu đào tạo.

- Điều kiện về cơ sở vật chất phục vụ quá trình đào tạo loại hình này vẫn chưa đáp ứng được so với nhu cầu thực tế. Đối với các lớp mở tại Học viện, học viên hiện nay vẫn phải ở ngoài trường, do vậy khó khăn cho công tác quản lý ngoài giờ lên lớp, Một số đơn vị, địa phương các điều kiện về cơ sở vật chất chưa đáp ứng tốt cho công tác liên kết đào tạo.

- Đối với học viên, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nhiệm vụ công tác ở địa phương trong bối cảnh tình hình an ninh trật tự có nhiều diễn biến phức tạp của công tác đấu tranh phòng chống tội phạm đã có ảnh hưởng không nhỏ và chi phối tới thời gian tham gia học tập của học viên trong quá trình học tập.

Về mặt chủ quan:

- Chương trình đào tạo hiện nay vẫn tập chung nhiều vào nội dung lý thuyết mà chưa đi sâu vào khai thác kiến thức thực tế. Đặc biệt, chưa xây dựng chương trình thực tập cuối khóa hoặc nâng cao kỹ năng thực hành áp dụng các tình huống trong thực tế đối với loại hình đào tạo này.

- Mối quan hệ phối hợp giữa các đơn vị chức năng của Học viện và Công an các đơn vị, địa phương có nơi, có lúc chưa thực sự chặt chẽ, bên cạnh đó một số học viên có ý thức học tập, rèn luyện chưa tốt, còn có tư tưởng trung bình chủ nghĩa dẫn đến kết quả học tập chưa cao.

- Một số Công an các đơn vị, địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác đào tạo nâng cao trình độ cho cán bộ, chiến sĩ. Chưa quan tâm đến việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đào tạo cán bộ chiến sĩ tại địa phương.

Từ những kết quả nêu trên, để đảm bảo công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo hình thức VLVH đạt được chất lượng, hiệu quả đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới trong tình hình hiện nay, đặc biệt để phát triển Học viện CSND trở thành cơ sở giáo dục đại học trọng điểm và chuẩn quốc gia, trong thời gian tới Học viện cần chú trọng vào một số vấn đề sau:

Một là, tiếp tục đổi mới phương thức đào tạo theo hình thức VLVH kết hợp với việc mở rộng quy mô đào tạo theo yêu cầu đào tạo hàng năm của Công an các đơn vị, địa phương. Xác định cơ cấu hợp lý hình thức VLVH trong hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của lực lượng CAND, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo chính quy với đào tạo theo hình thức VLVH nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu về đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao. Chú ý ưu tiên đào tạo cho các địa phương thuộc khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, địa bàn trọng điểm về an ninh trật tự và những địa phương có tỷ lệ cán bộ được đào tạo ở bậc đại học còn thấp.

Hai là, tập trung xây dựng, đổi mới, chỉnh lý mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo, phương pháp dạy và học theo hướng phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự học của học viên, gắn lý luận với việc bổ sung kiến thức thực tiễn, kết hợp với việc đầu tư biên soạn, chỉnh lý hệ thống giáo trình, tài liệu tham khảo, thường xuyên cập nhật những thông tin mới. Cần chú ý hướng dẫn, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng thực hành, nghiên cứu khoa học khai thác tài liệu cho học viên. Tập trung đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường sử dụng các phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, áp dụng công nghệ thông tin phục vụ giảng dạy học tốt. Đa dạng hoá và áp dụng nhiều hình thức kiểm tra, đánh giá, giải quyết bài tập tình huống.

Ba là, tăng cường công tác thanh tra - kiểm tra và công tác phối hợp, trao đổi thông tin, tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp đổi mới quản lý, nghiên cứu áp dụng khoa học công nghệ để xây dựng phần mềm quản lý học viên và tổ chức đào tạo theo tín chỉ. Nâng cao năng lực quản lý đào tạo của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Đổi mới phân cấp quản lý theo hướng phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo, đảm bảo cho các hoạt động giáo dục đào tạo của Học viện đi vào nề nếp, có chất lượng.

Bốn là, Học viện CSND và Công an các địa phương tiếp tục huy động mọi nguồn lực theo chủ trương xã hội hóa để khắc phục khó khăn về kinh phí và tập trung cho việc đầu tư xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất, trang bị đầy đủ các phương tiện kỹ thuật hiện đại đáp ứng tốt nhất các điều kiện phục vụ cho hoạt động giảng dạy và học tập của các lớp theo hình thức VLVH.

Một số kiến nghị trong công tác đào tạo đại học hình thức VLVH:

- Bộ Công an tiếp tục quan tâm chỉ đạo việc mở rộng quy mô, loại hình và chuyên ngành đào tạo tập trung các giải pháp đồng bộ, mang tính hiệu quả nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo theo hai hướng: Đào tạo tại Học viện và đào tạo liên kết trong đó tập trung và mở rộng đào tạo tại Công an các đơn vị, địa phương theo nhu cầu, góp phần đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao theo đề án phát triển nguồn nhân lực của Ngành đến năm 2020.

- Đề nghị Lãnh đạo Bộ Công an, Tổng cục Chính trị CAND giao cho Học viện CSND được chủ động phối hợp với Công an các đơn vị, địa phương hàng năm tiến hành rà soát về nhu cầu đào tạo và điều kiện thực tế để chủ động xây dựng kế hoạch tuyển sinh mở các lớp đào tạo theo hình thức vừa làm vừa học. Cho phép Học viện được mở rộng quy mô và loại hình đào tạo từ khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên trở ra trên cơ sở đề nghị và nhu cầu đào tạo của Công an các địa phương.

- Đề nghị Bộ Công an chỉ đạo các Học viện, trường Công an cần thống nhất Chương trình, nội dung và phương pháp đào tạo bậc đại học hình thức VLVH theo hướng tăng cường đào tạo sỹ quan thực hành (50% lý thuyết và 50 % thực hành) nhằm kết hợp giữa lý luận và thực tiễn công tác ở cơ sở; thống nhất triển khai các chuẩn đầu ra đối với các hệ đào tạo VLVH để thực hiện thống nhất; từng bước giải quyết tình trạng học chay và tư tưởng học để lấy bằng đại học hoặc để hợp thức công việc của một bộ phận cán bộ đang công tác tại Công an các đơn vị, địa phương.

Đại tá, GS.TS Trần Minh Hưởng

                                                 Phó Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân