Sức mạnh của quần chúng nhân dân là một trong những yếu tố quyết định sự thành bại của mọi cuộc cách mạng; đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Trong bầu trời không gì quý bằng Nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của Nhân dân”.
Trong toàn bộ hoạt động, Đảng ta luôn quán triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc”; xác định cách mạng là sự nghiệp của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “CAND là từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà phục vụ”, lực lượng CAND không ngừng gắn bó máu thịt với Nhân dân trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành; xác định Nhân dân vừa là chủ thể, vừa là đối tượng bảo vệ và luôn coi trọng việc phát huy sức mạnh của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.
Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, lực lượng CAND đã tổ chức cuộc vận động với khẩu hiệu “3 không” ở miền Bắc, phong trào “Ngũ gia liên bảo” để bảo vệ ANTT thôn, xóm ở miền Nam. Các cuộc vận động, phong trào trên đã nhanh chóng phát triển ra toàn quốc thành phong trào “Phòng gian bảo mật” với nội dung: “Bảo vệ bí mật, tài sản của Đảng, Nhà nước; bảo vệ nội bộ; bảo vệ trị an xã hội”. Từ phong trào này đã nâng cao cảnh giác cách mạng cho nhân dân, bưng tai bịt mắt quân thù, đấu tranh ngăn chặn kịp thời âm mưu phá hoại của địch. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phong trào và các cuộc vận động nhân dân đã có bước phát triển sâu rộng ở khắp các địa bàn như: Phong trào “Bảo vệ trị an” ngoài xã hội và “Bảo mật phòng gian” để xây dựng cơ quan, đơn vị, xí nghiệp an toàn.
Qua đó đã huy động được sức mạnh tổng hợp của quần chúng Nhân dân trong công tác giữ gìn an ninh, trật tự góp phần to lớn trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Sau Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975), lực lượng CAND đã tham mưu với Đảng, Nhà nước thống nhất phong trào, các cuộc vận động Nhân dân tham gia bảo vệ ANTT thành Phong trào quần chúng bảo vệ ANTQ và nay là Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ. Phong trào đã có những bước phát triển sâu rộng, thu hút được đông đảo Nhân dân tham gia, qua đó phát huy năng lực sáng tạo của cơ sở, khơi dậy sức mạnh, tiềm lực to lớn của toàn dân trong phòng ngừa, tấn công, trấn áp tội phạm, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Để giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, nâng cao ý thức trách nhiệm, tinh thần cảnh giác cách mạng của các tầng lớp Nhân dân góp phần đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch và các loại tội phạm, đẩy mạnh Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ, ngày 13/6/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 521/2005/QĐ-TTg lấy ngày 19 tháng 8 hàng năm là “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ”.
Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, hằng năm Bộ Công an đều ban hành hướng dẫn việc tổ chức “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ”, trên cơ sở đó Công an các đơn vị, địa phương đã chủ động phối hợp với MTTQ Việt Nam, các ban, ngành, đoàn thể, tham mưu với cấp ủy, chính quyền cùng cấp ban hành kế hoạch tổ chức “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ” gắn với các hoạt động kỷ niệm Ngày truyền thống CAND.
Các hoạt động tiến tới “Ngày hội Toàn dân bảo vệ ANTQ” được tổ chức thường xuyên, liên tục; công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân tham gia Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ đã được thực hiện đồng bộ trên các mặt, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, đặc điểm từng vùng, miền, nhóm đối tượng, địa bàn, tầng lớp dân cư và tình hình thực tế của các đơn vị, địa phương; nhiều đơn vị, địa phương đã ứng dụng công nghệ thông tin (báo điện tử, mạng xã hội...) để tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia bảo vệ ANTT.
Việc tổ chức “Ngày hội Toàn dân bảo vệ ANTQ” hàng năm được thực hiện theo đúng quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Công an, để đông đảo các tầng lớp Nhân dân có điều kiện trực tiếp tham gia. Nhiều địa phương đã gắn việc tổ chức “Ngày hội Toàn dân bảo vệ ANTQ” với việc tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm, gặp mặt điển hình tiên tiến, trao tặng “Kỷ niệm chương bảo vệ ANTQ” hoặc giải quyết thủ tục hành chính, khám, chữa bệnh, sửa chữa nhà cho Nhân dân...
Thông qua việc tổ chức “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ” đã góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, nâng cao “sức đề kháng” trước các luận điệu xuyên tạc, phá hoại của các thế lực thù địch, phản động; cổ vũ, khích lệ Nhân dân tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình” và hoạt động tội phạm, tệ nạn xã hội; cảm hóa, giáo dục, giúp đỡ người lầm lỗi tại gia đình và cộng đồng dân cư; giữ gìn trật tự công cộng; trật tự an toàn giao thông; phòng, chống cháy nổ; cứu nạn, cứu hộ... Qua đó, đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc.
Bên cạnh đó, trong những năm qua, lực lượng CAND đã tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng, nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến trong Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ phù hợp với điều kiện thực tế của địa bàn và đối tượng phát động. Đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều xây dựng được các mô hình, điển hình tiên tiến từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở với hàng nghìn mô hình trong Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ với các tên gọi khác nhau theo hướng tự quản, tự phòng, tự bảo vệ, tự hòa giải ngay từ cơ sở, có tính xã hội hóa cao, được Nhân dân đồng tình, tích cực tham gia và đem lại hiệu quả thiết thực. Một số phong trào nổi bật như: “Liên kết xây dựng vùng giáp ranh an toàn về ANTT”, “Khu dân cư, xã, phường, thị trấn, cơ quan, doanh nghiệp, nhà trường an toàn về ANTT”; ban, tổ bảo vệ dân phố, đội dân phòng, tổ hòa giải; dòng họ, tộc họ tự quản về an ninh, trật tự; tổ, nhóm liên gia tự quản về ANTT, “camera phòng, chống tội phạm”, nhóm Zalo an ninh...
Trong thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực sẽ tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường; các mối đe dọa an ninh phi truyền thống sẽ tiếp tục gia tăng. Ở trong nước, tình hình dịch bệnh COVID-19 sẽ tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ lây lan và bùng phát dịch bệnh trên phạm vi cả nước, làm gia tăng căng thẳng xã hội, từ đó có tác động, ảnh hưởng nặng nề đến tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có công tác bảo đảm an ninh, trật tự, bảo đảm an sinh xã hội. Để tiếp tục đẩy mạnh Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ, góp phần khơi dậy và phát huy vai trò, sức mạnh to lớn của Nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, Công an các đơn vị, địa phương cần tập trung thực hiện có hiệu quả một số nội dung trọng tâm như sau:
Một là, tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện kịp thời, nghiêm túc các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các văn bản hướng dẫn của Bộ Công an về công tác xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ và tổ chức “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ”, công tác dân vận trong CAND để đảm bảo đồng thời ba thành tố “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”, trọng tâm là: Kết luận số 44-KL/TW, ngày 22-1-2019 của Ban Bí thư “về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ trong tình hình mới”; Quyết định 521/2005/QĐ-TTg ngày 13-6-2005 của Thủ tướng Chính phủ về “Ngày hội toàn dân bảo vệ ANTQ”... Tăng cường kiểm tra, đôn đốc, khắc phục những hạn chế trong công tác xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ và tổ chức “Ngày hội Toàn dân bảo vệ ANTQ”.
Hai là, chú trọng làm tốt công tác tham mưu với Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền, giáo dục tư tưởng để quần chúng Nhân dân hiểu rõ yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới và nhận thức đúng đắn về quyền lợi, nghĩa vụ của mình trong công tác bảo vệ an ninh, trật tự, đấu tranh phòng, chống tội phạm. Đẩy mạnh và đổi mới nội dung, hình thức công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và của Nhân dân trong công tác xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ. Tập trung tuyên truyền, hướng dẫn để mọi tầng lớp Nhân dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên, công nhân, người lao động nắm vững và chấp hành nghiêm chỉnh các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, để không bị lợi dụng, kích động, lôi kéo vào các hành vi vi phạm pháp luật. Tiếp tục tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng lực lượng Công an xã, bảo vệ dân phố, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp...; kịp thời động viên, khen thưởng và thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách theo quy định đối với người bị thương, hy sinh, bị thiệt hại về tài sản trong khi tham gia bảo vệ ANTT.
Ba là, quán triệt việc tổ chức “Ngày hội Toàn dân bảo vệ ANTQ” phải được duy trì thực hiện thường xuyên hằng năm; thường xuyên đổi mới về nội dung, hình thức, biện pháp theo hướng thiết thực, phù hợp với tình hình thực tế, bám sát nhiệm vụ chính trị và yêu cầu công tác bảo đảm an ninh, trật tự cụ thể tại mỗi đơn vị, địa phương; chú trọng hướng về cơ sở để đông đảo Nhân dân được trực tiếp tham gia, thực sự trở thành ngày hội của toàn dân; huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị, trong đó lực lượng Công an làm nòng cốt. Các hoạt động kỷ niệm tổ chức đảm bảo thiết thực, hiệu quả, bảo đảm hài hòa với nhiệm vụ và các quy định phòng, chống dịch bệnh COVID-19 trong giai đoạn hiện nay.
Bốn là, phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng CAND trong xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ và bảo đảm ANTT, tập trung nâng cao chất lượng phong trào ở các địa bàn trọng điểm, chiến lược, phức tạp về an ninh, trật tự. Đẩy mạnh công tác xây dựng phong trào trong cơ quan, doanh nghiệp, nhà trường, các khu công nghiệp... Xây dựng, nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, có hiệu quả; xây dựng khu dân cư, xã, phường, thị trấn, cơ quan, doanh nghiệp, nhà trường an toàn về ANTT; tích cực giáo dục, giúp đỡ, cảm hoá người vi phạm pháp luật tái hòa nhập cộng đồng... Chú trọng gắn kết công tác xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ với thực hiện chủ trương xây dựng Công an phường điển hình, kiểu mẫu về an ninh, trật tự, văn minh đô thị và xây dựng xã điển hình về Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ của Đảng ủy Công an Trung ương.
Năm là, chú trọng quan hệ phối hợp giữa lực lượng CAND với QĐND, MTTQ Việt Nam và các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội trong công tác xây dựng Phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ... nhằm tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết, trong việc vận động các tầng lớp Nhân dân tham gia bảo đảm ANTT. Tập trung thực hiện tốt các nghị quyết, chương trình, quy chế, kế hoạch liên tịch, liên ngành đã ký kết về công tác bảo đảm ANTT.